Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις στην αρχή μίας νέας coaching συνεργασίας, που καθορίζει και την ομαλή εξέλιξή της, αποτελεί η αξιολόγηση του κατά πόσο ο Coachee θα μπορέσει να ανταποκριθεί επιτυχώς σε μία coaching ιδεολογία και πρακτική.
Τι σημαίνει Συμβατότητα με το Coaching και πώς Αξιολογείται;
Συμβατότητα με το Coaching (coachability) σημαίνει ότι ο πελάτης είναι αρκετά λειτουργικός ώστε να μπορεί να λάβει δράση για τους στόχους του, να αγκαλιάσει και να υιοθετήσει έναν θετικό εσωτερικό διάλογο για τον εαυτό του, και τα συναισθήματά του να είναι διαχειρίσιμα και αντιμετωπίσιμα. Σημαίνει επίσης ότι το αίτημά του μπορεί να διατυπωθεί με coaching όρους – να είναι δηλαδή εξωστρεφές και προσανατολισμένο στο μέλλον, τη λύση και το αποτέλεσμα.
Έχουν προταθεί διάφοροι οδηγοί για την αξιολόγηση της συμβατότητας με το Coaching. Ενδεικτικά, ο Coach καλείται να αξιολογήσει:
- τη διάρκεια του αναφερόμενου προβλήματος
- τις απαντητικές συμπεριφορές του Coachee απέναντί του
- τον βαθμό στον οποίο αυτό διαχέεται στους υπόλοιπους τομείς της ζωής
- την γενικότερη αμυντική συμπεριφορά του Coachee
- την ύπαρξη παράλληλης ψυχοθεραπευτικής σχέσης
- την ικανότητα αυτοπαρατήρησης και ενδοσκόπησης του Coachee
- τον βαθμό στον οποίο αναλαμβάνει ευθύνη για τη ζωή του
- το αν συνυπάρχουν άλλα προβλήματα στη ζωή του Coachee στη παρούσα φάση.
Ο Coach μοιράζεται τις σκέψεις του με τον Coachee και αποφασίζεται είτε ότι μπορεί να συνεχιστεί η συνεργασία, είτε ότι θα ήταν προτιμότερο για τον Coachee να απευθυνθεί σε κάποιον άλλο επαγγελματία, ενδεχομένως πιο ειδικό ή έμπειρο – με τον Coach κάθε φορά να επικαλείται τα όρια της επαγγελματικής του ιδιότητας.
Αξιολόγηση Συμβατότητας: μία Θεμελιωδώς Δυναμική Διαδικασία
Τα αρνητικά συναισθήματα είναι αναμενόμενα στο Coaching, εφόσον κάθε αλλαγή προβλέπει όχι μόνο προσωρινές απογοητεύσεις, ματαιώσεις, και συγκρούσεις, αλλά και αποκόλληση από δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς του παρελθόντος.
Ο Coach καλείται κάθε φορά να αναπλαισιώνει τις αφηγήσεις του Coachee με θετικότητα, αναδεικνύοντας τα κατορθώματα και τις δυνάμεις του, ώστε να ενεργοποιηθεί το κίνητρο, η στοχοπροσήλωση, και η λήψη δράσης. Ένας Coachee όμως, μπορεί να αδυνατεί να ανταποκριθεί στις θετικές αναπλαισιώσεις, ή/και να βλέπει συχνά εμπόδια, ακόμα και μετά το πέρας της αξιολόγησης συμβατότητας.
Όταν μάλιστα οι αφηγήσεις του φαίνονται μονίμως τροφοδοτούμενες από έναν έντονα αρνητικό εσωτερικό διάλογο και ο Coachee αδύναμος να μετακινηθεί από αυτό προκειμένου να λάβει δράση, αυτό γεννά προβληματισμούς για τη συμβατότητά του και οφείλει να αξιολογηθεί. Γιατί όμως να συμβαίνει αυτό, και πόσο coachable είναι τελικά ένας τέτοιος Coachee;
Όπως άλλωστε και με κάθε ερώτημα στο Coaching, ο Coach δεν είναι σε θέση να δώσει εκ των προτέρων απάντηση ως προς το coachability ενός τέτοιου (ή και κάθε) πελάτη. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να του το καθρεφτίσει. Ο κατάλληλος καθρεπτισμός μιας αμφιλεγόμενης συμβατότητας του Coachee με το Coaching – σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας – αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα μιας coaching συνεργασίας. Καλεί τον πελάτη να αναστοχαστεί για το κατά πόσο είναι πραγματικά διατεθειμένος ή/και έτοιμος να αποδεσμευτεί από εμπόδια και προβλήματα – πραγματικά και μη – προκειμένου να διεκδικήσει την εξέλιξή του, ενδεχομένως (επαν)αξιολογώντας και επαναπροσδιορίζοντας τις αξίες, τις προτεραιότητές του, ή ακόμα και τον ίδιο τον στόχο. Πρόκειται για μία δυνητικά μεταμορφωτική διαδικασία.
Συνεπώς, η συμβατότητα δεν είναι κάτι που αξιολογείται εξ’ ολοκλήρου από τον Coach, αυστηρά στην αρχή της συνεργασίας, και με βάση συγκεκριμένα, άκαμπτα κριτήρια. Είναι μία έννοια δυναμική, που μπορεί να τεθεί ανά πάσα στιγμή στο τραπέζι, και να αποτελέσει μία εξαιρετική αφορμή επανεκκίνησης (ή μη) της coaching σχέσης.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Cavanagh, M. (2005). Mental Health Issues and Challenging Clients in Executive Coaching. Cavanagh, M., Grant, A., Kemp, T., (2005). Evidence-based Coaching Volume 1: Theory, research and practice from behavioural sciences. Australian Academic Press.
Πετράς, Χ., (2015). Η Τέχνη του Coaching: Εισαγωγή στη Θεωρία & Πρακτική της Coaching Ψυχολογίας. iWrite Publications.
Ο Γιώργος Γουλανδρής εργάζεται ιδιωτικά ως Ψυχολόγος και Life Coach. Εστιάζει το επαγγελματικό του ενδιαφέρον στην πρακτική της Οριοθέτησης και τα οφέλη της τόσο στη ψυχική υγεία όσο και την ανάπτυξη και επίτευξη στόχων. Παρέχει τις υπηρεσίες του διαδικτυακά αλλά και διά ζώσης στον χώρο του στη Βούλα Αττικής.
Είναι απόφοιτος ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου στη Σκωτία και έχει επιπλέον εκπαιδευτεί στη Κλινική Ψυχοπαθολογία και το Evidence-based Coaching. Παράλληλα, έχει εργαστεί εθελοντικά σε διάφορες δομές ψυχικής υγείας για να εμπλουτίσει την επαγγελματική του εμπειρία. Από τον Οκτώβρη του 2022 εκπαιδεύεται στη Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία στο Ελληνικό Κέντρο «Focusing».
Ο ίδιος δηλώνει: «Η ομορφιά για μένα στο επάγγελμα του ψυχολόγου και του coach εντοπίζεται στη δυνατότητα που δίνεται στον θεραπευόμενο/πελάτη/coachee να ακουστεί και να αποκρυσταλλωθεί η υποκειμενική του αλήθεια, άκριτα, με ασφάλεια και αποδοχή, αποδεσμευμένη από τους χαοτικούς ρυθμούς της καθημερινότητας και οποιωνδήποτε εσωτερικευμένων κοινωνικών προτύπων. Μόνο μέσω ενός τέτοιου πλαισίου θα μπορέσει ο άνθρωπος να βρει τις απαντήσεις και τις λύσεις που αναζητά».
