Η διαδικασία επιλογής ενός Executive Coach από τις επιχειρήσεις είναι μια αρκετά δύσκολη υπόθεση κι ένα ανεξερεύνητο σχετικά πεδίο στην έρευνα. Συνήθως, η Διοίκηση αναγνωρίζει τις ανάγκες που υπάρχουν και το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού, καταλήγει σε ένα shortlist από επαγγελματίες coaches.
Τα στελέχη πολύ συχνά, έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν coach από την τελική λίστα. Τις περισσότερες φορές, το κριτήριο που επικαλούνται για την επιλογή τους είναι εκείνο της “χημείας”. Στην πραγματικότητα όμως, αυτή η ..”χημεία” είναι παραπλανητική και μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.
Ποιος είναι ο σκοπός μας στο Executive Coaching;
Σκοπός μας είναι η δημιουργία και διατήρηση μιας σχέσης που θα λειτουργήσει ως πλαίσιο μάθησης και αλλαγής. Μάθηση σημαίνει επίγνωση, αποχαιρετισμό προηγούμενων βεβαιoτήτων και ανάπτυξη νέων ιδεών και προσεγγίσεων. Ως coaches στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τα στελέχη α) να να περιγράψουν εις βάθος και στοχο-προσηλωμένα όσα τους απασχολούν και β) να σκεφτούν δημιουργικά πάνω σε αυτά αλλάζοντας τις συμπεριφορές τους. Κλειδί στην επιτυχία του Coaching είναι τα ποιοτικά στοιχεία αυτής της σχέσης. Δηλαδή: ενσυναίσθηση, σαφείς ρόλοι, μη κριτική στάση, μη καθοδήγηση, πρόκληση.
Ο σκοπός αυτός είναι σχετικά απλός στη σύλληψή του και εξαιρετικά πολύπλοκος στην υλοποίησή του.
Τι σημαίνει “χημεία”και πώς λειτουργεί;
Η “χημεία” είναι μια έννοια για την οποία δεν ξέρουμε πολλά ακόμη και με βάση όσα ήδη γνωρίζουμε, την χρησιμοποιούμε με λάθος τρόπο.
“Υπάρχει χημεία” σημαίνει ότι υπάρχει αρχικό ταίριασμα. “Χημεία” είναι η υποκειμενική αίσθηση σύνδεσης, εγγύτητας και οικειότητας που νιώθουμε στην πρώτη συνάντηση (chemistry meeting). Η αίσθηση αυτή προκύπτει ανάμεσα στον coach και τον coachee όταν οι προσωπικότητες, ο τρόπος αντίληψης (κουλτούρα), η ηλικία, το υπόβαθρο, δηλαδή οι προηγούμενες εμπειρίες σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, και συχνά το φύλο, ταυτίζονται, “συναντιούνται”, είναι “κοντά”.
Συνεπώς, η “χημεία” βιώνεται ως σύνδεση μεταξύ ομοίων όταν ο coachee συναντά κάποιον που ανταποκρίνεται στο αναμενόμενο και το οικείο. Ωστόσο, η ομοιότητα δεν είναι καλός σύμβουλος στο Coaching, δεν διασφαλίζει το καλό αποτέλεσμα. Κι αυτό διότι, όσο πιο ίδιοι είμαστε με τον Coach τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες για προσωπική ανάπτυξη και μάθηση. Απαιτείται πρόκληση του οικείου, του βέβαιου, του αναμενόμενου, του υπάρχοντος. Και ένας όμοιος νους επιβεβαιώνει τις μέχρι τώρα επιλογές και σπάνια ανοίγει δρόμους για μια διαφορετική θέαση των πραγμάτων. Άρα ακυρώνεται κάθε προοπτική για αλλαγή.
Αντίθετα ο δημιουργικός αναστοχασμός, οι προκλητικές ερωτήσεις και η ενθάρρυνση διαφορετικών οπτικών οδηγούν στην αλλαγή, την επίτευξη στόχων, την μάθηση και την ανάπτυξη. Υπό αυτό το πρίσμα, η ομοιότητα στις προσωπικότητες, η ευθυγράμμιση στον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων και η ευχάριστη επικοινωνία, δεν θεωρούνται σημαντικά στοιχεία. Είναι στοιχεία επιφανειακά που δεν αντέχουν στον χρόνο και στις απαιτήσεις μιας coaching-σχέσης.
Ποια στοιχεία πρέπει να αναζητάμε σε έναν Coach;
Για την επιλογή του κατάλληλου Executive Coach θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τα εξής:
Σπουδές & επαγγελματική κατάρτιση: ένας επαρκώς μορφωμένος και καταρτισμένος επαγγελματίας κάνει πάντα την διαφορά.
Διαπροσωπικές δεξιότητες (προσαρμοστικότητα στην επικοινωνία, ενεργητική ακρόαση, παρουσία στο εδώ και τώρα, ενσυναίσθηση): ένας coach θα πρέπει να μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά με όλους, με κάθε προσωπικότητα. Δεν “ταιριάζει” απλώς με κάποιους και με κάποιους άλλους όχι.
Ικανότητα στα δύσκολα: να υποστηρίζει την επεξεργασία δύσκολων θεμάτων και να παρέχει δύσκολες και πιθανώς δυσάρεστες ανατροφοδοτήσεις, με επαγγελματισμό. Δηλαδή χωρίς να αποφεύγει τα θέματα αυτά, χωρίς να αφομοιώνεται από τα μοτίβα του coachee ή του συστήματος που εργάζεται.
Προκλητικές ερωτήσεις: οι ερωτήσεις και οι τοποθετήσεις του να προκαλούν σκέψεις πέρα από το αναμενόμενο είτε τελικά υιοθετηθούν είτε απορριφθούν.
Επαρκή γνώση των οργανισμών: ένας executive coach οφείλει να έχει γνώση και εμπειρία της κουλτούρας των οργανισμών ώστε να εντάσσεται ομαλά στις διαδικασίες και να κατανοεί τη γλώσσα τους.
Ακεραιότητα: να εργάζεται και να απαντά σε κάθε αίτημα και πρόκληση σύμφωνα με την ηθική και τη δεοντολογία, θέτοντας τα κατάλληλα όρια με τον κατάλληλο τρόπο.
Επάρκεια: η επάρκεια ενός coach χτίζεται μέσα από την εμπειρία με διαφορετικούς οργανισμούς και την δυσκολία των έργων που αναλαμβάνει. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικο του ικανού επαγγελματία που αντανακλά ως έναν βαθμό την επάρκεια του, είναι η σοβατότητα και η δεξιοτεχνία που χειρίζεται την διαδικασία συμβολαίου, δηλαδή την αποσαφήνιση των προσδοκιών και του πλαισίου της παρέμβασης. Οι απαιτήσεις του από τον οργανισμό.
Τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις και οργανισμοί;
Όλα τα παραπάνω, είναι στοιχεία που καταδεινύουν ότι ο executive coach θα επιδιώξει μια σχέση που ενισχύει τη μάθηση, την ανάπτυξη, την αλλαγή και δεν αποσκοπεί απλώς τη “χημεία”. Ωστόσο, επιβεβαιώνονται σε βάθος χρόνου και δεν μπορούν να φανούν σε ένα “chemistry meeting”. Για αυτό το σωστό ερώτημα για τις ηγεσίες και τη ΔΑΔ δεν είναι πώς θα καταλήξουμε σε coach αλλά πώς μπορούμε να πάρουμε το 100% από το Coaching για τα στελέχη μας;
Η επιλογή και αξιολόγηση του coach με βάση τα παραπάνω είναι ένας μόνον παράγοντας. Πιο σημαντικά είναι τα εξής:
Η προετοιμασία των στελεχών για τις συνεδρίες με τον coach. Δηλαδή, η κατάλληλη ανατροφοδότηση, πλαισίωση και στοχοθεσία από την ηγεσία. Η τακτική ανατροφοδότηση.
Η ένταξη του coaching σε μια συνολική παρέμβαση που υπηρετεί τις αξίες και την στρατηγική του οργανισμού.
Ο επαγγελματίας coach θα συμβουλεύσει σωστά την ηγεσία εξ αρχής, θέτοντας τις απαιτούμενες βάσεις για μια αποτελεσματική παρέμβαση.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Bozer, G., Joo, B.-K., & Santora, J. C. (2015). Executive coaching: Does coach-coachee matching based on similarity really matter? Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 67(3), 218–233.
Gray, D. E., & Goregaokar, H. (2010). Choosing an executive coach: The influence of gender on the coach-coachee matching process. Management Learning, 41(5), 525–544.
Wycherley, Ian & Cox, Elaine. (2008). Factors in the selection and matching of executive coaches in organisations. Coaching: An International Journal of Theory. Research and Practice.
O Χαράλαμπος Πετράς είναι Ψυχολόγος, Διαπιστημένος Executive Coach, ICF PCC, EMCC SP, MISCP, και Συγγραφέας. Είναι μέλος του International Society for Coaching Psychology, ιδρυτής & διευθυντής του Athens Coaching Institute.
Σπούδασε Ανθρωπολογία, Ψυχολογία, Ιστορία και έχει εκπαιδευτεί στο Coaching, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία, την Θεραπεία EMDR και την Εκπαίδευση Ενηλίκων. Από το 2009 εργάζεται ως επαγγελματίας Coach κυρίως με μεγάλους οργανισμούς, στελέχη διοίκησης και ηγεσίας. Βιβλία του που κυκλοφορούν είναι η “Τέχνη του Coaching”, ένα εγχειρίδιο για επαγγελματίες και η “Τέχνη των Στόχων” μια μελέτη για την ανάπτυξη και την επιτυχία. Παράλληλα, διατηρεί γραφείο ψυχολόγου όπου εργάζεται κλινικά, με ενήλικες.
