Τις περισσότερες φορές, η συζήτηση για τον επαγγελματία coach περιορίζεται στις δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσει, στις τεχνικές και τα μοντέλα. Πολλοί συνάδελφοι μαθαίνουν ορισμούς, λέξεις και εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στην αξιολόγηση της απόδοσής τους εντός της συνεδρίας. Ωστόσο η πραγματικότητα της coaching πρακτικής αναδεικνύει μια διαφορετική ανάγκη.
Χωρίς να μειώνω τη σημασία των επιμέρους τεχνικών και αξιολογήσεων, θέλω να μοιραστώ μαζί σας ότι η διαμόρφωση ενός επαγγελματία coach δεν είναι ένα τεχνικό έργο, είναι μια διαδικασία βαθιά υπαρξιακή που αγγίζει την ταυτότητα. Δεν αφορά μόνο το τι κάνει, αλλά το ποιος γίνεται: πώς σκέφτεται, πώς στέκεται, ποια νοοτροπία καλλιεργεί και πώς σχετίζεται με τις ηθικές του δεσμεύσεις.
Η T. Bachkirova υποστηρίζει ότι η επαγγελματική ταυτότητα του coach πρέπει να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα των capabilities, όχι απλώς των competencies – δηλαδή μέσα από την ικανότητα σκέψης, κρίσης και νοηματοδότησης μέσα σε ένα σύνθετο, δυναμικό πλαίσιο
Αντίστοιχα, η έρευνα για την ηθική στο coaching δείχνει ότι ο coach βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπος με αποφάσεις που αγγίζουν τον πυρήνα της ακεραιότητας, της ευθύνης και της συμβολής του στο σύστημα μέσα στο οποίο εργάζεται.
Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε δύο πυλώνες αυτής της διαμόρφωσης:
- τη βιωματική εκπαίδευση ως διαδικασία εσωτερικής μετακίνησης, και
- την ενσωμάτωση της ηθικής και της νοοτροπίας σύμφωνα με το πλαίσιο του ICF.
Αυτά τα δύο δεν αποτελούν εξωτερικά «προσόντα». Αποτελούν τον χώρο μέσα στον οποίο γεννιέται ο επαγγελματίας coach.
Η βιωματική εκπαίδευση ως εσωτερική μετακίνηση
Η εκπαίδευση στο coaching είναι μια βιωματική και διαδραστική διαδικασία, μέσα από την οποία ο εκπαιδευόμενος διαμορφώνει τον χώρο μέσα του για να εγκαταστήσει και να καλλιεργήσει δεξιότητες, τις στάσεις και συμπεριφορές που απαιτούνται.
Ο εκπαιδευόμενος δεν μαθαίνει απλώς πώς να κάνει ερωτήσεις ή πώς να οργανώνει τεχνικά μια συνεδρία. Μαθαίνει να ρυθμίζει τον εαυτό του, να διαχειρίζεται την αβεβαιότητα, επιτρέπει την σιωπή, να αντέχει τη συναισθηματική ένταση, να αποσύρει το εγώ του ώστε να αναδυθεί ο άλλος.
Σε αυτή τη διαδικασία, η εσωτερική μετακίνηση δεν είναι μεταφορά αλλά ένα πραγματικό ψυχικό γεγονός: ο άνθρωπος αλλάζει. Αυτή η ακριβώς εμπειρία καθιστά τον νέο επαγγελματία ικανό να σταθεί και να διαχειριστεί μια συνεδρία με παρουσία και νόημα. Σε αυτό το σημείο, η εκπαίδευση μοιάζει περισσότερο με μύηση παρά με κατάρτιση.
Η ενσωμάτωση της ηθικής και της νοοτροπίας: από το doing στο being
Ο δεύτερος πυλώνας της διαμόρφωσης του coach αφορά την ηθική και τη νοοτροπία του. Η ηθική στο coaching δεν είναι εξωτερική συμμόρφωση. Είναι εσωτερικό σημείο αναφοράς: ο coach αναπτύσσει μια διαρκή σχέση με την ηθική και τη δεοντολογία διαμορφώνοντας έτσι την ακεραιότητά του. Ο Pomerantz δείχνει ότι οι ηθικές προκλήσεις δεν εμφανίζονται ως «ηθικά ζητήματα», αλλά ως γκρίζες ζώνες: σιωπές, συμβιβασμοί, διλήμματα, όρια που δοκιμάζονται διαρκώς και σε κάθε συνεδρία, σε κάθε επικοινωνία με συναδέλφους και υποψήφιους πελάτες.
Γι’ αυτό η διαμόρφωση του coach περιλαμβάνει κάτι βαθύτερο από τη γνώση των κανόνων: περιλαμβάνει την εσωτερική καλλιέργεια της νοοτροπίας του coach. Τα ICF Core Competencies εισάγουν ρητά τη διάκριση ανάμεσα στο acting as a coach και στο embodying a coaching mindset — δηλαδή την ανάπτυξη ενός νου που λειτουργεί με περιέργεια, αυτορρύθμιση, αναστοχασμό και επίγνωση συστημικών παραγόντων.
Με αυτή τη διάκριση, η επαγγελματική διαμόρφωση του coach φαίνεται πλέον ως διπλή διαδικασία:
- Doing: οι δεξιότητες, οι τεχνικές, ο τρόπος διεξαγωγής της συνεδρίας.
- Being: οι αξίες, η κρίση, η ακεραιότητα, η ικανότητα να σταθεί μέσα στην πολυπλοκότητα.
Η ενσωμάτωση δεοντολογίας και νοοτροπίας είναι ένας διαρκής διάλογος. Ο coach αναμετριέται με τις αποφάσεις του, με τη δύναμη που κατέχει, με τις σχέσεις εξουσίας, με την ανάγκη να προστατεύσει τον πελάτη και τον οργανισμό. Η ενσωμάτωση της ηθικής και της νοοτροπίας οδηγεί στη διαμόρφωση της ταυτότητας του επαγγελματία, πέρα από τεχνικές.
Καταλήγοντας
Στο coaching, οι τεχνικές είναι μόνο η αρχή. Ο επαγγελματίας διαμορφώνεται εκεί όπου συναντιούνται το βίωμα, η νοοτροπία και η ηθική. Και είναι σε αυτόν τον εσωτερικό χώρο που θεμελιώνεται η πραγματική επάρκεια.
Βιβλιογραφία:
Bachkirova, T., & Lawton Smith, C. (2015). From competencies to capabilities in the assessment and accreditation of coaches. International Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring, 13(2), 123–140.
Pomerantz, S., & Eiting, J. (2007). Drawing lines in the sand: Ethics in coaching, contracting, and confidentiality.International Journal of Coaching in Organizations, 5(1), 94–102.
International Coaching Federation. (2021). ICF Code of Ethics (rev. 06.25.21). International Coaching Federation.
International Coaching Federation. (2025, September). 2025 ICF Core Competencies (rev. 08.22.25). International Coaching Federation
O Χαράλαμπος Πετράς είναι Ψυχολόγος, Διαπιστημένος Executive Coach, ICF PCC, EMCC SP, MISCP, και Συγγραφέας. Είναι μέλος του International Society for Coaching Psychology, ιδρυτής & διευθυντής του Athens Coaching Institute.
Σπούδασε Ανθρωπολογία, Ψυχολογία, Ιστορία και έχει εκπαιδευτεί στο Coaching, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία, την Θεραπεία EMDR και την Εκπαίδευση Ενηλίκων. Από το 2009 εργάζεται ως επαγγελματίας Coach κυρίως με μεγάλους οργανισμούς, στελέχη διοίκησης και ηγεσίας. Βιβλία του που κυκλοφορούν είναι η “Τέχνη του Coaching”, ένα εγχειρίδιο για επαγγελματίες και η “Τέχνη των Στόχων” μια μελέτη για την ανάπτυξη και την επιτυχία. Παράλληλα, διατηρεί γραφείο ψυχολόγου όπου εργάζεται κλινικά, με ενήλικες.