Coaching & Mentoring: το κοινό πλαίσιο εφαρμογής
To coaching και το mentoring αποσκοπούν, και τα δύο, στην ανάπτυξη του coachee/mentee δηλαδή, την επίτευξη στόχων, την καλλιέργεια δεξιοτήτων, νέων συμπεριφορών και την λήψη αποφάσεων σε επαγγελματικά πλαίσια. Και οι δύο πρακτικές ακολουθούν την ίδια μεθοδολογία, καθώς βασίζονται στην σχέση εμπιστοσύνης, συμμαχίας αλλά και αυτονομίας ανάμεσα στον coach/mentor και τον coachee/mentee. Και στις δύο σχέσεις, πραγματοποιείται στοχοθεσία, τίθεται η agenda, μελετάται προσεκτικά η παρούσα φάση και σχεδιάζεται ένα πλάνο ανάπτυξης για τον coachee/mentee. Αν και συχνά το mentoring θεωρείται ως μια καθοδηγητική διεργασία με τη στενή έννοια (ότι ο mentor «λέει» στον mentee τι πρέπει να επιλέξει ή πώς να διαχειριστεί ένα ζήτημα) αυτό δεν ισχύει.
Ο ταλαντούχος και ικανός mentor δεν παρέχει άμεσα συμβουλές και οδηγίες καθώς αυτό διαμορφώνει μια σχέση εξάρτησης χωρίς καμία ουσιαστική βελτίωση και ανάπτυξη για τον mentee. Και οι δύο πρακτικές σέβονται την αυτονομία του πελάτη καθώς μόνον έτσι, μέσω της αυτόνομης μάθησης και βούλησης, οι άνθρωποι μπορούν πραγματικά να αποκτήσουν εμπειρία και να ενδυναμωθούν. Το coaching και το mentoring, χαρακτηρίζονται λοιπόν από την συμμαχική σχέση, είναι εστιασμένα στον στόχο, την δράση και την αλλαγή μέσα από τον αναστοχασμό και την μάθηση. Πρακτικά, πρόκειται για πολύ καλά δομημένες συζητήσεις / συνεδρίες που διευκολύνουν την αλλαγή και την ανάπτυξη του ωφελούμενου.
Coaching Vs Mentoring: Οι διαφορές τους.
Ο μέντωρ είναι ένας ρόλος που αναπόφευκτα περιλαμβάνει coaching (Landsberg 1996). Ένας mentor ασκεί coaching και ενσωματώνει τις coaching στάσεις και δεξιότητες στην πρακτική του. Επομένως, ο μέντωρ είναι εκπαιδευμένος coach που αναλαμβάνει τον ρόλο του μέντορα σε μια συγκεκριμένη σχέση. Το αντίστροφο δεν μπορεί να συμβεί σε μια αμιγώς coaching συνεργασία. Ο coach είναι εξειδικευμένος στο coaching ως πλαίσιο επεξεργασίας / συζήτησης και δεν συμμετέχει στην σχέση με βάση κάποια επαγγελματική ιδιότητα πέρα από αυτή. Αντίθετα, ο mentor γίνεται αντιληπτός ως μέντορας διότι χαρακτηρίζεται από εμπειρία, γνώση και εξειδίκευση σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο (πχ τις πωλήσεις, την ηγεσία, το cyber security) και για αυτό επιλέγεται από τον mentee.
Ο mentee, ένας νεότερος και λιγότερο έμπειρος, υποστηρίζεται από τον μέντορά του, ο οποίος ασκεί και αξιοποιεί το coaching για να βοηθήσει τον mentee. Mentor και mentee εργάζονται στο ίδιο αντικείμενο ενώ coach καιcoachee δεν «συναντιούνται» ποτέ στο ίδιο αντικείμενο. Ο coach γνωρίζει πολύ καλά να διαχειρίζεται το πλαίσιο μιας συζήτησης εστιασμένης στην ανάπτυξη και την αλλαγή αλλά δεν διαθέτει το προφίλ του «ειδικού», δεν μεταφέρει τις γνώσεις και την εμπειρία του.
Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τον βαθμό “κατευθυντικότητας” του μέντωρα είναι το πολιτισμικό πλαίσιο και η τοπική κουλτούρα. Τα αμερικανικά παραδείγματα mentoring δίδουν ιδιαίτερη έμφαση σε μια ιεραρχική σχέση σε συμβολικό επίπεδο ενώ στο Ην. Βασίλειο και την Ευρώπη δεν γίνεται αναφορά σε μια τέτοιους είδους σχέση και διδεται έμφαση στην υποστήριξη του mentee να λάβει αποφάσεις και να αναπτυχθεί σε επαγγελματικό επίπεδο .
Τι είναι Coaching & τι είναι Mentoring
Το coaching είναι μια διαδικασία εστιασμένη στο αποτέλεσμα που ενθαρρύνει την αυτόνομη μάθηση μέσα από την συνεργατική στοχοθεσία, τον καταιγισμό ιδεών (brainstorming) και τον σχεδιασμό πλάνων (Greene & Grant, 2006)
Τo coaching είναι μια αναστοχαστική διεργασία ανάμεσα σε coachesκαι coacheesη οποία βοηθά και διευκολύνει τη θετική αλλαγή μέσα από τον διαρκή διάλογο με σκοπό την επίτευξη επαγγελματικών και προσωπικών στόχων (Lai, 2014)
O όρος “mentoring” περιγράφει την σχέση ανάμεσα σε έναν πιο έμπειρο μέντορα και ένα λιγότερο έμπειρο, σχετικά αρχάριο mentee που αποσκοπεί στην υποστήριξη της επαγγελματικής ανάπτυξης του δεύτερου. Ο μέντορας μπορεί να εργάζεται στην ίδια επιχείρηση, μπορεί και όχι, ωστόσο εργάζεται στον ίδιο τομέα εξειδίκευσης κι έτσι καταλαβαίνει εκ των έσω και βαθιά τα ζητήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίσει ο mentee (Ragins & Kram, 2007).
Οι στάσεις και δεξιότητες ενός Coach/Mentor
Στο European mentoring & Coaching Council οι δύο πρακτικές, οι δύο ρόλοι συναντιούνται. Πράγματι είναι δύο όμοιες πρακτικές στις οποίες ο coach/mentor μοιράζονται κοινές στάσεις, δεξιότητες και προκλήσεις. Οι δεξιότητες ενός coach και ενός mentor είναι κοινές και καταγράφονται ως εξής:
Understanding the self – Κατανόηση του εαυτού. O coach/mentor χαρακτηρίζεται από αυτογνωσία, έχει επίγνωση των προσωπικών του αξιών, πεποιθήσεων και ορίων.
Commitment to self–development – αφοσίωση στη διαρκή προσωπική ανάπτυξη. O coach/mentorεργάζεται πάντοτε αναστοχαστικά, παρατηρώντας, βελτιώνοντας τις δεξιότητές του και τον τρόπο που παρέχει τις υπηρεσίες του.
Managing the contract – σύναψη και διαχείριση συμβολαίου. O coach/mentor εγκαθιστά και διατηρεί με τον πελάτη του ένα σαφές συμβόλαιο συνεργασίας, δηλαδή, θέτει και διατηρεί σαφείς προσδοκίες από τη συνεργασία, διαχειρίζεται αποτελεσματικά τον ρόλο και τα όρια του coaching/mentoring.
Building the relationship – χτίσιμο (και διατήρηση) σχέσης. O coach/mentor διαμορφώνει και διατηρεί σχέση εμπιστοσύνης, σεβασμού και αποδοχής με τον πελάτη του διασφαλίζοντας την αυτονομία του τελευταίου.
Enabling insight & learning – ενεργοποίηση / πρόκληση της μάθησης και της ανάδυσης της γνώσης εκ των έσω (insight – aha moments). O coach/mentor μέσα από την ενεργητική ακρόαση, τις ερωτήσεις και την ανατροφοδότηση προκαλεί και προσκαλεί τον πελάτη του σε αναστοχασμό, μάθηση και επίγνωση.
Outcome & action orientation – εστίαση στο αποτέλεσμα και τη δράση. O coach/mentor αξιοποιεί τις τεχνικές του βοηθώντας τον πελάτη να υλοποιήσει στην πράξη, τις αλλαγές που επιθυμεί.
Use of models & techniques – χρήση μοντέλων και τεχνικών. O coach/mentor, πέρα από τις τεχνικές επικοινωνίας (ακρόαση, ερωτήσεις, ανατροφοδότηση) εφαρμόζει δομημένα μοντέλα και εργαλεία με σκοπό να συμβάλλει στην μάθηση και την επίτευξη στόχων του πελάτη.
Evaluation – αξιολόγηση. O coach/mentor αντλεί και ζητά πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών του από τον πελάτη του, και γενικά συμβάλλει στην εγκατάσταση κουλτούρας αξιολόγησης, αναστοχασμού και αυτοβελτίωσης.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Greene, J. & Grant, A. (2006). Solution-focused coaching: Managing people in a complex world (2 ed.). London: Pearson Education Ltd.
Lai, Y. (2014) Enhancing Evidence-based coaching Through the Development of a coaching Psychology Competency Framework: Focus on the coaching Relationship. School of Psychology, University of Surrey, Guildford, U.K
Landsberg, M. (1996) The Tao of Coaching. London: Harper Collins
Ragins, B. R., and Kram, K. E. (Eds.). (2007). The Handbook of mentoring at Work: Theory, Research, and Practice. Thousand Oaks, CA: Sage
O Χαράλαμπος Πετράς είναι Ψυχολόγος, Διαπιστημένος Executive Coach, ICF PCC, EMCC SP, MISCP, και Συγγραφέας. Είναι μέλος του International Society for Coaching Psychology, ιδρυτής & διευθυντής του Athens Coaching Institute.
Σπούδασε Ανθρωπολογία, Ψυχολογία, Ιστορία και έχει εκπαιδευτεί στο Coaching, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία, την Θεραπεία EMDR και την Εκπαίδευση Ενηλίκων. Από το 2009 εργάζεται ως επαγγελματίας Coach κυρίως με μεγάλους οργανισμούς, στελέχη διοίκησης και ηγεσίας. Βιβλία του που κυκλοφορούν είναι η “Τέχνη του Coaching”, ένα εγχειρίδιο για επαγγελματίες και η “Τέχνη των Στόχων” μια μελέτη για την ανάπτυξη και την επιτυχία. Παράλληλα, διατηρεί γραφείο ψυχολόγου όπου εργάζεται κλινικά, με ενήλικες.
