Τι είναι το Ψυχολογικό Κεφάλαιο
Πολύ συχνά, τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού και οι ηγέτες επιχειρήσεων και οργανισμών, επιλέγουν στελέχη με βασικά κριτήρια: το ανθρώπινο και το κοινωνικό τους κεφάλαιο. Δηλαδή, την εμπειρία, την εκπαίδευση, τις δεξιότητες, τις ιδέες τους (ανθρώπινο κεφάλαιο), τις σχέσεις που έχουν δημιουργήσει στον τομέα τους, τους ανθρώπους που γνωρίζουν, την θέση που κατέχουν στον κλάδο και το δίκτυο/κοινότητα που συμμετέχουν. Με λίγα λόγια, ποιοι είναι και ποιους γνωρίζουν.
Σπάνια ωστόσο στέκεται κανείς σε δύο πολύ κρίσιμα ερωτήματα: Πρώτον, εάν τα στελέχη θα αξιοποιήσουν αυτά τα κεφάλαια στον οργανισμό. Και δεύτερον, ποιοι θέλουν να γίνουν μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους στην επιχείρηση.
Η αξιοποίηση των γνώσεων, των εμπειριών, των δεξιοτήτων που διαθέτουν και της θέσης που κατέχουν σε έναν τομέα, εξαρτάται από αυτό που ονομάζεται ψυχολογικό κεφάλαιο και αποτελείται από τέσσερα στοιχεία: την ελπίδα, τη σιγουριά, την ανθεκτικότητα, και την αισιοδοξία. Τα στοιχεία αυτά συνυπάρχουν (ή όχι) σε κάθε άτομο, αλλά χτίζονται και αξιοποιούνται συλλογικά, εντός του ψυχολογικού πλαισίου, του κλίματος και της κουλτούρας κάθε οργανισμού.
Τα συστατικά του Ψυχολογικού Κεφαλαίου
Ελπίδα
Η ελπίδα είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο απαντά στα δεδομένα του παρόντος με δύο πράγματα: πρώτον τον οραματισμό ενός καλύτερου μέλλοντος καθορίζοντας στόχους. Και δεύτερον, τον σχεδιασμό συγκεκριμένων οδών μέσα από τις οποίες θα φτάσει στον στόχο. Ελπίδα σημαίνει, δηλαδή, στοχοθεσία.
Σιγουριά
Η σιγουριά η αλλιώς αυτοπεποίθηση – πίστη στον εαυτό, είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο πιστεύει ότι μπορεί να καταφέρει, να φέρει εις πέρας το έργο/στόχο που έχει αναλάβει, τα αποτελέσματα που υπόσχεται. Αυτή η πεποίθηση θα πρέπει να τεκμαίρεται και να μην είναι απλώς μια πίστη χωρίς αποδείξεις. Η σιγουριά, χτίζεται μέσα από τις επιτυχίες, μικρές και ύστερα μεγάλες, βήμα βήμα. Κάποιος που τεκμηριωμένα δεν έχει πετύχει αυτό που αναλαμβάνει, δεν μπορεί αν έχει εγκατεστημένη αίσθηση σιγουριάς.
Ανθεκτικότητα
Η ανθεκτικότητα είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία το άτομο, μετά από μια περίοδο μειωμένης ή αυξημένης επίδοσης, επανέρχεται στην κανονική του λειτουργία σε εύλογο χρόνο. Μετά από μια αποτυχία, η λειτουργικότητα επανέρχεται σταδιακά και επιτυγχάνεται μια νέα ισορροπία και σταθερότητα με περισσότερη δύναμη και προοπτικές. Κι αντίστοιχα, μετά από μια παρατεταμένη προσπάθεια στα όρια και μια μεγάλη επιτυχία, αποκαθίσταται η ισορροπία ώστε να αποφευχθεί το burnout.
Αισιοδοξία
H αισιοδοξία είναι η κατάσταση κατά την οποία το άτομο εξηγεί τον κόσμο με βάση τα όσα μπορεί να ελέγξει και δίνει σε αυτά προτεραιότητα ώστε να επιτύχει τις επιδιώξεις του. Δηλαδή, κάθε επιτυχία του συνδέεται με τις προσπάθειές του ενώ σε κάθε αποτυχία, αποσαφηνίζει τί είναι στον έλεγχό του να διορθώσει και τι όχι. ‘Έτσι, τις περισσότερες φορές, καταπιάνεται με όσα είναι στον έλεγχό του και οδηγείται προς τους στόχους του.
Το μείγμα προς την ανάπτυξη και την επιτυχία
Η ενίσχυση αυτών των χαρακτηριστικών σημαίνει ενίσχυση της απόδοσης και την επίτευξη απαιτητικών στόχων διότι Είναι τα στοιχεία εκείνα που αξιοποιούνται στην μακρόχρονη επιδίωξη. Όταν αναμειγνύονται, απελευθερώνουν δυνάμεις που γίνονται αντιληπτές όχι μόνο στα αποτελέσματα αλλά και στο κλίμα, στην ατμόσφαιρά κάθε ομάδας.
Περιμένουμε επομένως, τμήματα ανθρώπινου δυναμικού και coaches να ενσωματώσουν στην στρατηγική τους, πρακτικές ενίσχυσης του ψυχολογικού κεφαλαίου.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive Psychological capital: measurement and relationsihp with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541-572.
- Luthans, F., & Youssef-Morgan, C. M. (2017). Psychological Capital: An Evidence-Based Positive Approach. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 4, 339-366.
- Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, Social and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143-160.
- Luthans, F., & Youssef, C. M. (2007). Emerging Positive Organizational Behavior Journal of Management, 6, 321-349.
Photo by Manuel Nägeli on Unsplash
O Χαράλαμπος Πετράς είναι Ψυχολόγος, Διαπιστημένος Executive Coach, ICF PCC, EMCC SP, MISCP, και Συγγραφέας. Είναι μέλος του International Society for Coaching Psychology, ιδρυτής & διευθυντής του Athens Coaching Institute.
Σπούδασε Ανθρωπολογία, Ψυχολογία, Ιστορία και έχει εκπαιδευτεί στο Coaching, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία, την Θεραπεία EMDR και την Εκπαίδευση Ενηλίκων. Από το 2009 εργάζεται ως επαγγελματίας Coach κυρίως με μεγάλους οργανισμούς, στελέχη διοίκησης και ηγεσίας. Βιβλία του που κυκλοφορούν είναι η “Τέχνη του Coaching”, ένα εγχειρίδιο για επαγγελματίες και η “Τέχνη των Στόχων” μια μελέτη για την ανάπτυξη και την επιτυχία. Παράλληλα, διατηρεί γραφείο ψυχολόγου όπου εργάζεται κλινικά, με ενήλικες.
