Το «δεν ξέρω» αποτελεί την πιο γόνιμη πρόκληση στη ζωή μας — άρα και στις συνεδρίες μας. Ο τρόπος με τον οποίο θα απαντήσουμε σε αυτό το «δεν ξέρω» θα καθορίσει την εξέλιξη τόσο των εσωτερικών μας διεργασιών όσο και της πορείας προς τους στόχους μας. Στο coaching, γνωρίζουμε ότι προσφέραμε κάτι ουσιαστικό στους ανθρώπους, όταν:
α) επιτρέψουμε στον πελάτη μας να φτάσει με ασφάλεια στο «δεν ξέρω», στην παραδοχή ενός προσωρινού αδιεξόδου και
β) ενθαρρύνουμε και συνοδεύουμε την αναζήτηση μιας απάντησης — μιας μικρής ή μεγάλης αποκάλυψης.
Τι συμβαίνει όταν κάνουμε coaching;
Για όσους δεν το έχουν βιώσει, η συνεργασία με έναν coach είναι μια πλοήγηση μέσα από σιωπές, ανατροφοδοτήσεις, προσκλήσεις, και φυσικά πολλές, δυνατές ερωτήσεις. Ερωτήσεις που προσκαλούν σε εξερεύνηση άγνωστων περιοχών: βαθύτερων πεποιθήσεων, συναισθημάτων, και επαναλαμβανόμενων μοτίβων.
Στις ερωτήσεις αυτές, ο coachee απαντά συχνά — και με αυθεντικότητα — «δεν ξέρω». Κι εκεί είναι που ξεκινά πραγματικά το coaching. Το «δεν ξέρω» είναι το σήμα εκκίνησης μιας πορείας προς την κατάκτηση υψηλότερων επιπέδων επίγνωσης, απόδοσης και επάρκειας. Για μένα, αυτό το «δεν ξέρω», παρότι φαινομενικά αδιέξοδο, είναι μέσα μου μια στιγμή χαράς και αλήθειας. Μόνον όταν φτάσουμε στην παραδοχή της άγνοιας ξεκινά η ουσιαστική πρόοδος.
Η στάση ενός coach που τιμά την αυτονομία και τον σεβασμό, αλλά ταυτόχρονα υπηρετεί το αίτημα του πελάτη του για μάθηση και ανάπτυξη, εκφράζεται με μια απλή, διακριτική πρόταση: «Θα θέλατε να ξέρετε; Επιθυμείτε να περπατήσουμε αυτή την άγνωστη περιοχή μαζί;»
Coaching: μια πρόσκληση στο ανεξερεύνητο
Υπό αυτή την έννοια, το coaching είναι μια πρόσκληση στο ανεξερεύνητο. Ενίοτε και μια πρόκληση να διασχίσουμε το άγνωστο — ώστε να αναδυθούν απαντήσεις και ιδέες εκεί που μέχρι χθες δεν υπήρχαν. Η σχέση με τον coach, με τόση εγγύτητα για να υπάρχει παρουσία και εμπιστοσύνη και τόση απόσταση για να διευκολύνει την προσωπική αυτονομία, επιτρέπει την πρόκληση, τη δημιουργικότητα και την εστίαση στη λύση.
Οι συνεδρίες είναι τόποι μάθησης και ανάπτυξης
Η coaching-συνεδρία έχει δομή, λειτουργία και δυναμική. Είναι μια εξίσωση όπου ο άγνωστος «Χ» είναι το θέμα που φέρνει ο πελάτης. Οι συνεδρίες μας σχεδιάζονται με βάση επιστημονική τεκμηρίωση και έρευνα, ώστε να λειτουργούν ως τόποι μάθησης και ανάπτυξης — δηλαδή τόποι επίγνωσης, αναστοχασμού και σχεδιασμού της πορείας προς τα εμπρός.
Η ίδια η δομή της συνεδρίας, σε συνδυασμό με τις δεξιότητες του coach, δημιουργεί ένα πλαίσιο που επιτρέπει την ανάδυση νέας γνώσης, και την «αποκάλυψη» ιδεών που μέχρι πρότινος ήταν μη προσβάσιμες.
Η βαθιά βουτιά και η στιγμή του insight
Γνωρίζουμε από τις νευροεπιστήμες (Valesi et al., 2023) ότι περίπου στο μέσο της συνεδρίας, ο πελάτης εισέρχεται σε μια βαθιά βουτιά στον εαυτό του. Η άμεση επαφή με τον coach περιορίζεται προσωρινά, και ο coach υποστηρίζει με ήπια μέσα: σιωπή, σύντομες ερωτήσεις, παρουσία, μεταφορές, την εστίαση της προσοχής σε περιοχές του νου λιγότερο φωτισμένες.
Σε αυτό τον εσωτερικό τόπο, ο πελάτης επεξεργάζεται σκέψεις, προηγούμενες εμπειρίες, μελλοντικά σενάρια. Συνειδητοποιεί συνήθειες, συμπεριφορές, πεποιθήσεις — όλα όσα σχετίζονται με την προσωπική του επιτυχία και τα νοήματα που δίνει στους στόχους του. Εκεί γεννιούνται τα insights, τα γνωστά σε πολλούς ως «aha moments».
Η αλήθεια που αλλάζει τα μέσα μας
Αυτή η γνώση δεν προσφέρεται έτοιμη — είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας, κόπου και εσωτερικής κίνησης. Η στιγμιαία τους φύση αφορά μόνον το τελικό άλμα προς τη συνειδητότητα. Στην ουσία, αναδύονται αργά μέσα στο πεδίο της συνεδρίας. Ο νους αποδέχεται το εμπόδιο, ανασύρει πληροφορίες, ενοποιεί το παρελθόν με το παρόν και προβάλλει σενάρια στο μέλλον.
Στην κορύφωση αυτής της πορείας, ο πελάτης βιώνει επίγνωση: μια αδιαπραγμάτευτη αλήθεια που μετατοπίζει το μέσα του και αλλάζει τον τρόπο που βλέπει, νιώθει και σκέφτεται τους στόχους του.
Καταλήγοντας: Το coaching είναι πράξη ενεργητικής παρουσίας και συμπόρευσης
Για εμάς που ασκούμαστε στο coaching ως τέχνη και ως επιστήμη, η κάθε συνεδρία είναι πράξη ενεργητικής παρουσίας και συμπόρευσης. Δεν αποφασίζουμε εμείς, δεν καθοδηγούμε, δεν σώζουμε κανέναν. Βρισκόμαστε εκεί — με ακρίβεια, προσοχή και σεβασμό — καθώς ο άλλος βαδίζει τη δική του πορεία.
Το coaching δεν είναι η παροχή λύσεων. Είναι η δημιουργία ενός τόπου μέσα στον οποίο μπορεί να γεννηθεί η απάντηση. Κι αν σταθούμε αρκετά ήσυχοι και παρόντες, μπορεί να γεννηθεί και η αλλαγή.
Αναφορά:
Valesi R, Gabrielli G, Zito M, Bellati M, Bilucaglia M, Caponetto A, Fici A, Galanto A, Falcone MG, Russo V. From Coaching to Neurocoaching: A Neuroscientific Approach during a Coaching Session to Assess the Relational Dynamics between Coach and Coachee—A Pilot Study. Behavioral Sciences. 2023
O Χαράλαμπος Πετράς είναι Ψυχολόγος, Διαπιστημένος Executive Coach, ICF PCC, EMCC SP, MISCP, και Συγγραφέας. Είναι μέλος του International Society for Coaching Psychology, ιδρυτής & διευθυντής του Athens Coaching Institute.
Σπούδασε Ανθρωπολογία, Ψυχολογία, Ιστορία και έχει εκπαιδευτεί στο Coaching, στην Συστημική Ψυχοθεραπεία, την Θεραπεία EMDR και την Εκπαίδευση Ενηλίκων. Από το 2009 εργάζεται ως επαγγελματίας Coach κυρίως με μεγάλους οργανισμούς, στελέχη διοίκησης και ηγεσίας. Βιβλία του που κυκλοφορούν είναι η “Τέχνη του Coaching”, ένα εγχειρίδιο για επαγγελματίες και η “Τέχνη των Στόχων” μια μελέτη για την ανάπτυξη και την επιτυχία. Παράλληλα, διατηρεί γραφείο ψυχολόγου όπου εργάζεται κλινικά, με ενήλικες.
